Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, ortaya çıkan yeni faktörler hesaba katılmadan stratejik güvenlik hakkında konuşmanın mümkün olmadığını vurguladı.
Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi Stratejik İletişim Koordinatörü John Kirby, ABD’nin Rusya’yla yeni bir Stratejik Saldırı Silahlarının Azaltılması ve Sınırlandırılması Anlaşması (START) imzalamak için müzakerelere hazır olduğunu ve Rus Devlet Başkanı Vladimir Putin’in kararını beklediklerini söylemişti.
Kirby’nin açıklamalarına yanıt veren Kremlin Sözcüsü Peskov, “Mevcut koşullarda, yeni faktörler hesaba katılmadan ve Avrupa’nın nükleer potansiyeli de dahil tüm faktörler bir bütün halinde ele alınmadan stratejik güvenlik hakkında konuşmak mümkün değildir. Tüm bunların aynı pakette tartışılması gerekiyor. Rusya’nın tutumu bu yönde” ifadelerini kullandı.
Peskov, stratejik istikrar alanında hukuki temele ihtiyaç olduğunu ve bunun sorumluluğunun Moskova ile Washington’ın omuzlarında olduğunu da belirtti.
Putin askıya almıştı
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Şubat 2023’teki Federal Meclis konuşmasında, ABD ile yapılan ve kıtalararası nükleer balistik füze kabiliyetlerini dizginlemeyi amaçlayan Yeni START anlaşmasında Moskova’nın katılımını askıya aldıklarını duyurmuştu.
Putin’in imzası, Rusya’nın Yeni START’tan çekildiği anlamına gelmiyor. Rusya, Moskova ve Washington arasındaki anlaşmanın tarafı olmaya devam ederken ABD’nin hasmane eylemleri nedeniyle yükümlülüklerini yerine getirmeyi geçici olarak askıya alıyor. Nitekim Putin, Federal Meclis’teki yıllık konuşmasında “Yeni START’taki katılımımızı askıya alıyoruz ama anlaşmadan çekilmiyoruz” demişti.
Rusya ile ABD, ellerinde bulundurdukları nükleer silahların sayısının belirli bir sınır içinde tutulmasını içeren Stratejik Saldırı Silahlarının Azaltılması Anlaşması’nın üçüncüsünü 2010’da imzaladı. Yürürlük süreci 10 yıl olan söz konusu anlaşma daha sonra 5 yıl için uzatılabilecekti. Nitekim Rusya Devlet Başkanı Putin, 2011’de yürürlüğe giren söz konusu anlaşmanın 5 yıl daha uzatılmasına 2021’de onay verdi. Bu, askıya alınmamış olsa, anlaşmanın 2026’ya dek yürürlükte kalacağı anlamına geliyordu.
Rusya ile ABD arasında yürürlükte kalan son büyük silah kontrol anlaşması olan Yeni START, önceki ABD Başkanı Donald Trump’ın süreyi uzatma müzakereleri sırasında Çin’i nükleer silah kontrol anlaşması imzalamaya çekmeye çalışması ve Pekin’den ret yanıtı alınca tüm müzakereleri sonlandırması yüzünden çökmenin eşiğine gelmişti.
‘Tahıl anlaşması konusunda herhangi bir diyalog yok’
Bu arada Kremlin Sözcüsü Peskov, tahıl anlaşmasının yeniden yürürlüğe koyulması konusunda herhangi bir diyalog yürütülmediğini söyledi.
Gazeteciler, basın toplantısı düzenleyen Peskov’a tahıl anlaşmasının yenilenip yenilenmeyeceğini ve yenilenecekse bunun hangi koşullarda olacağını sordu.
Şu anda tahıl anlaşmasının yeniden yürürlüğe koyulması konusunda herhangi bir diyalog yürütülmediği yanıtını veren Peskov, “Rusya, tahıl anlaşmasının diğer ülkeler tarafından uygulanmamasıyla ilgili belirli bir deneyime sahip. Biz, her şeyden önce bu deneyimi esas alıyoruz. Her halükarda bu, birçok faktöre bağlı olan çok zor bir konu” ifadelerini kullandı.
Batılı ülkelerin yükümlülüklerini yerine getirmemesi nedeniyle 1 yıl yürürlükte kaldıktan sonra askıya alınan tahıl anlaşmasının akıbeti belirsizliğini koruyor.
Anlaşma bir yıl yürürlükte kaldı
Temmuz 2022’de İstanbul’da imzalanan tahıl anlaşmasında Batı’nın yükümlülüklerini yerine getirmemesi Moskova’yı anlaşmadan çekilmek zorunda bırakmıştı.
Temmuz 2023’te Rusya Dışişleri Bakanlığı, anlaşmanın geride kalan bir yıl içindeki uygulanma performansının hayal kırıklığı yarattığını kaydederek aleni sabotaj koşulları altında anlaşmayı uzatmayacaklarını, Türkiye, Ukrayna ve BM Genel Sekreterliği’ni bu konuda bilgilendirdiklerini duyurmuştu.
Daha önce Peskov, Rusya’nın ancak şartlarından her birinin yerine getirilmesi halinde anlaşmaya döneceğini belirtmişti.
